|
|
Przemek Czaja
3. KOLORYSTYKA ORAZ FORMY GRAFICZNO – ARCHITEKTONICZNE EKRANÓW W POLSCE I EUROPIE
Ekrany akustyczne pojawiły się na europejskich drogach z początkiem lat siedemdziesiątych.
Prekursorami w ich budowie były Francja, Holandia oraz Niemcy i Austria.
Od samego początku starano się połączyć ich skuteczność związaną z kształtem i wymiarami, z ich estetyką oraz wkomponowaniem w środowisko.
Pierwsze konstrukcje charakteryzowały się prostą formą i stonowaną barwą.
W większości oparte na betonowych lub drewnianych elementach stawały się częścią infrastruktury drogowej. Wraz z ogromnym rozwojem całej sieci komunikacyjnej w Europie pojawiały się nowe rozwiązania, zarówno od strony technicznej jak i wizualnej.
Obecnie od ponad 15 lat trwa bardzo widoczny rozwój tej dziedziny – infrastruktury drogowej. Panuje ogromna wizualna różnorodność stosowanych rozwiązań.
Stosowane materiały dźwiękochłonne pozwalają dowolnie kształtować ich barwę, układ graficzno-plastyczny jak i formę.
Dzięki zastosowaniu nowoczesnych pokryć malarskich można praktycznie zrealizować dowolną koncepcję plastyczną będącą równocześnie bardzo trwałym rozwiązaniem.
Ze względu na typ materiału z którego wykonane są zewnętrzne elementy ekranów akustycznych dzielimy je na:
drewniane, betonowe, drewnobetonowe (np. trocinobeton), plastikowe, aluminiowe, metalowe.
Najbardziej popularnymi kolorami wśród ekranów akustycznych stosowanych w Europie są: odcienie beżu i brązu, szarości i zieleni.
Ze względu na praktyczna stronę utrzymania ekranów, najczęściej stosowane jest pionowe przejście tonalne od ciemniejszego do jaśniejszego koloru.
Zdjęcie 1.Przykład pionowego przejścia tonalnego kolorów, ekrany akustyczne z trocinobetonową warstwą pochłaniająco - rozpraszającą na DK Nr 4 (fot. autor)
Jednym z najważniejszych czynników determinujących kolorystykę ekranów jest ich dostosowanie do otaczającego drogę krajobrazu i układu terenu.
Idealnym rozwiązaniem na etapie projektowania zabezpieczeń przeciwhałasowych jest wizualizacja projektu z wykorzystaniem zdjęć krajobrazu. Pozwala to na obiektywną ocenę założonych rozwiązań.Panuje raczej zgodna opinia, że w tym określonym przypadku rozwiązania kontrowersyjne, ocierające się o eklektyzm nie są mile widziane i akceptowane.
Zdjęcie 2.Ekran wkomponowany kolorystycznie i graficznie w krajobraz Podbeskidzia DE S1(fot. autor)
Zdjęcie 3.Ekrany akustyczne stosowane przy kolei są zazwyczaj znacznie niższe niż drogowe. W tym przypadku szaro-beżowy kolor paneli łączy w sobie zalety praktyczne i wizualne. Takie rozwiązanie kolorystyczne nie wnosi nic indywidualnego w krajobraz za to się z nim komponuje. Austria, okolice Zell am See. (fot. autor)
Zdjęcie 4.Trasa kolejowa Łódź-Warszawa ,podobne rozwiązania kolorystyczne.
(fot. autor)
Zdjęcie 5. Bardzo często stosowane odcienie szarości na ekranach akustycznych w Austrii, Autostrada A1 (fot. autor)
Zdjęcie 6. Szara kolorystyka ekranu nawiązuje do pozostałej infrastruktury technicznej drogi. Pomarańczowe dodatki dodają „ciepła” tej konstrukcji. DE S1
(fot. autor)
Podstawową zasadą, która pozwala na „wpisanie się” ekranów w krajobraz jest to, aby na terenach zalesionych stosować odcienie zieleni, na terenach otwartych (pola, łąki) odcienie brązu i beżu, natomiast na terenach mocno zurbanizowanych przy wysokich konstrukcjach ekranów, używać jasnych odcieni wszystkich barw, a przy niskich ekranach odcieni ciemniejszych.
Zdjęcie 7. Wysoki na 8,5 metra, po części łukowy, pomalowany w ciemne kolory ekran stwarza przytłaczające wrażenie. Autostrada A1, Salzburg, Austria (fot. autor)
Projektując od podstaw układy komunikacyjne z reguły zakłada się, że ekrany akustyczne nie będą stanowiły elementu dominującego w krajobrazie, stosując raczej stonowaną paletę barw.
Zdjęcie 8. Ekran nawiązujący kolorystyką do terenów uprawnych DK Nr 4 (fot. autor)
W miejscach, gdzie zlokalizowane są wyjścia awaryjne wskazane jest zastosowanie barw kontrastujących z linią ekranu celem łatwego namierzenia tego miejsca w przypadkach losowych.
Zdjęcie 9. Wyjście awaryjne na autostradzie A1 w Austrii (fot. Autor)
Ponad 90% wszystkich ekranów akustycznych ma bardzo zbliżoną konstrukcję opartą na stalowych słupach nośnych typu HEB, prawie zawsze konstrukcja ta jest odkryta, dzięki zastosowaniu odpowiedniego ich malowania (słupy są również ocynkowane), można osiągnąć ciekawą kompozycję.
Ze względów konstrukcyjnych większość technologii stosowanych w ekranach posiada belkę podwalinową narażoną (w przypadku, gdy ekran znajduje się w bezpośredniej bliskości pasa drogi) na działanie wilgoci, brudu i agresywnych substancji chemicznych.
Z tego też względu, element ten pozostaje w kolorze naturalnego betonu lub malowany jest w odcieniach szarości.
Jednak nie sam kolor czy układ kolorów decyduje o tym czy powstały ekran akustyczny jest pozytywnie odbierany przez podróżujących i czy stwarza pozytywne wrażenia estetyczne. Bardzo istotnym czynnikiem determinującym powyższe jest światło, a tym samym układ ekranu względem stron świata. Najlepiej prezentują się konstrukcje ze wschodnią ekspozycją – rano, oraz zachodnią po południu. Ekrany od strony południowej chociaż w większości dnia oświetlone, nigdy nie otrzymują światła, które wydobywa głębię i kontrast kolorów. Ekrany od strony północnej, północno-wschodniej i północno-zachodniej stoją prawie zawsze w cieniu lub co najwyżej w półcieniu. Pomimo zastosowania atrakcyjnych kolorów czy układów graficznych będą się wydawały pod tym względem „nieciekawe”.
Bazując na tej wiedzy w ekranach o ekspozycji zachodniej warto zastosować kolory z palety ciepłych beży do jasnych brązów, które to kolory wspaniale łączą się z intensywna barwą zachodzącego słońca. Ekrany „wschodnie” przy zastosowaniu jasnych odcieni „zieleni” doskonale współpracują z „klimatem światła” wschodzącego słońca w godzinach rannych.
Zdjęcie 10. Ekran z „południowo – zachodnią ekspozycją” światła, Autostrada A1 Polska (fot. autor)
Zdjęcie 11. Ekran o identycznych kolorach i układzie graficznym z „ekspozycją północną” Autostrada A1, Polska (fot. autor)
Zdjęcie 12. Ekran z „zachodnią ekspozycją” światła i pionowym przejściem tonalnym kolorów DK Nr 4 (fot. autor)
Panele akustyczne mające gładka powierzchnię działają na wzrok w zasadzie tylko swoją barwą. Panele akustyczne o powierzchni złożonej tworzą konglomerat barwy oraz cieni i w zależności od pory dnia zmieniają dla obserwatora swój wygląd. Prefabrykowana struktura fali lub trapezu, odpowiednio pomieszana w pionie i poziomie daje dość ciekawe rezultaty. W takim przypadku ekran w jednym kolorze stwarza wrażenie bardzo zróżnicowanego pod kątem odcieni i konstrukcji.
Zdjęcie 13. Kolorystyka ekranu wzbogacona o cienie. Autostrada A2, Polska
(fot. autor)
Mając na uwadze komfort podróżującego, za najlepsze rozwiązania mogą uchodzić te, które stosują pionowe i poziome przejścia tonalne , nieco gorszym rozwiązaniem wydaje się stosowanie form graficznych, które przy dużej szybkości: wędrują” po całym ekranie obniżając się i wznosząc na przemian. Taki układ graficzny można zastosować w miejscach szczególnie niebezpiecznych tj. na łukach drogi, ostrych zakrętach, skrzyżowaniach oraz zjazdach.
Zdjęcie 14. Poziome przejście tonalne kolorów, DE S1 (fot. autor)
Zdjęcie 15. Złożona forma graficzna ekranu na bardzo długim łuku drogi, Autostrada A1, Polska (fot. Autor)
Zdjęcie 16. Na terenach bogatych w roślinność idealnym rozwiązaniem wydają się ekrany w różnych odcieniach zieleni. (fot. autor)
Zdjęcie 17. Trasa kolejowa E-30 Opole - Wrocław. (fot. autor)
Natomiast nie istnieją badania, które udowadniają, że takie rozwiązania były przyczyną kolizji lub zdecydowanie negatywnie oddziaływały na psychomotorykę kierującego. Według wyników ankiety przeprowadzonej na użytkownikach lokalnej drogi w Austrii otrzymano dość zaskakujące rezultaty. Na Pytanie , które dotyczyło koloru ekranów jakie towarzyszyły kierującym przez ponad 40 kilometrów,tylko 21 % kierowców odpowiedziała poprawnie ,79 % odpowiadała błędnie lub po prostu nie była w stanie odpowiedzieć tłumacząc się ,że nie zwróciła uwagi na taki "szczegół".
Na ankietowanym odcinku drogi zastosowano beżowo - brązowe ekrany o wysokości od 2,0 do 3,5 m naturalnie wkomponowane w górski krajobraz. Wyniki ankiety świadczą o tym, że w tym przypadku osiągnięto zamierzone cele:
- ekrany „zasymilowały” się z otoczeniem
- zarówno kształt jak i kolor nie zwracał uwagi kierujących.
Zdjęcie 18. Ekran akustyczny idealnie wkomponowany w górski krajobraz na lokalnej drodze w Austrii (fot. autor)
Istotną rzeczą jest również kolorystyka tylnej strony ekranu. W licznych technologiach jest ona taka sama jak strony pochłaniającej. W niektórych (ekrany betonowe, trocinobetonowe i zrębkobetonowe) kolorystyka drugiej strony stanowi odrębny projekt. Najczęściej beton posiada stworzony w trakcie prefabrykacji wzór graficzny oraz dodatkowo jest malowany.
Zdjęcie 19. Z prawej strony widoczny tył ekranu akustycznego w jednolitym zielonkawym kolorze, ściśle nawiązujący do zasadzonej roślinności. Autostrada A1, Polska (fot. Techbud Kraków)
Zdjęcie 20. Tył ekranu akustycznego, słupy nośne nawiązujące kolorystyką do zastosowanego reduktora hałasu. Autostrada A1, Polska (fot. Techbud Kraków)
Zdjęcie 21. Projekt plastyczny mający w swym założeniu naśladować stojący na bocznicy tabor kolejowy. Trasa kolejowa E-30. Chróścina Opolska.(fot. autor)
Bardzo częstym uzupełnieniem wizualnego aspektu ekranów akustycznych jest zasadzona przy nim roślinność pnąca, wszelkiego rodzaju winobluszcze w tym również odmiany zimozielone poprawiają estetykę tych konstrukcji i asymilują je z otoczeniem zwłaszcza dotyczy to niektórych „kameralnych” ekranów miejskich. Obsadzanie roślinnością - aby było skuteczne i dało widoczny wynik w krótkim czasie - wiąże się jednak z wykonaniem szeregu prac ogrodniczych, zarówno na początku działania jak i w trakcie eksploatacji ekranu, a z tym niestety są częste problemy. Sadzonki i rośliny dorosłe narażone są na działanie środków chemicznych pochodzących z utrzymania dróg, wymaga to stosowania odmian na nie odpornych, w praktyce znacznie droższych.
Rozwiązaniem bardzo popularnym w zachodniej Europie są rośliny pnące sadzone za ekranem, które w krótkim czasie tworzą zwisające przez ekran zielone „czapy”. Idealną rośliną do tych zastosowań jest rdest Auberta (polygonum aubertii) mająca przyrost roczny nawet do 8 metrów, kwitnąca od czerwca do października. Do obsadzenia roślinnością nadają się praktycznie wszystkie typy ekranów, a zwłaszcza te o porowatej powierzchni (drewnobeton). Na niektórych odcinkach dróg takich jak wysokie skarpy czy sztucznie stworzone nasypy utrzymanie roślinności pnącej w związku z brakiem możliwości zatrzymania wilgoci jest praktycznie nie możliwe.
Zdjęcie 22. Rdest Auberta, rosnący za ekranem akustycznym, tworzący zielone zwieńczenie. Autostrada A1, Austria (fot. autor)
Zdjęcie 23. Ekran akustyczny na skarpie częściowo porośnięty winobluszczem
(fot. autor)
Zdjęcie 24. Barwy jesieni na ekranie akustycznym efekt prawidłowo zasadzonej i pielęgnowanej roślinności. (fot. autor)
Jako ciekawostkę można przyjąć ekrany pokryte fototapetami, zwłaszcza na autostradach gdzie obraz ten nie trafia do kierowców, a zatrzymywanie się w celu jego obejrzenia jest niezgodne z przepisami.
Zdjęcie 25. Ekran z fototapetami na autostradzie A1 w Austrii (fot. autor)
Zdjęcie 26. Samoprzylepne fototapety na ekranach akustycznych tematyką nawiązujące do regionu, Autostrada A1 w Austrii (fot. autor)
Ekrany akustyczne w niektórych przypadkach mogą służyć jako miejsce do przedstawienia informacji dotyczących np. regionu, miasta, nazwy drogi, a nawet reklamy. Są to jednak przypadki sporadyczne.
Zdjęcie 27. Nazwa i logo regionu na ekranie , Autostrada A1 Austria (fot. autor)
Przeźroczyste ekrany odbijające wykonane z różnych odmian poliwęglanu i szkła akrylowego stosowane są również razem z pochłaniającymi, dodając tym ostatnim lekkości. Same stosowane są w miejscach mocno zurbanizowanych, tak aby nie zmieniać architektury miasta czy ulicy. Bardzo często nawet niewielka ilość ekranów przeźroczystych stanowi o sukcesie wizualnym powstałego projektu. Dotyczy to zwłaszcza ekranów o znacznej wysokości budowanych na terenach miejskich.
Zdjęcie 28. Przeźroczyste ( transparentne ) ekrany akustyczne nie zasłaniają atrakcyjnych wizualnie budynków (fot. autor)
Zdjęcie 29. Pionowo - falowe połączenie ekranów pochłaniająco - rozpraszających z trocinobetonu i odbijających z poliwęglanu ,DE S1 (fot. autor)
Zdjęcie 30. Poziome połączenie ekranów pochłaniająco - rozpraszających z trocinobetonu i odbijających z poliwęglanu ,DK 12 (fot. autor)
Ekrany akustyczne jak i każda inna część infrastruktury drogowej wymaga opieki eksploatacyjnej w postaci bieżących napraw, będących wynikiem kolizji drogowych oraz wandalizmu. Podstawową rzeczą jest jednak mycie i czyszczenie ekranów po sezonie zimowym.
Reasumując, w rękach projektantów i wykonawców ekranów akustycznych znajduje się cała gama możliwości i narzędzi, które pozwalają na zaprojektowanie i wybudowanie efektownych i przyjaznych człowiekowi od strony wizualnej ekranów akustycznych.
|
|
| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |
|
